The Cross of Our Lord Jesus Christ (US Ah A Lian Bik Vailamtah Pakhat)

A Hlatpi Tlang Cungah Vailamtahnak A Dir

 Khual ka tlawnnak paoh ah, thil phundang deuh te asi mi hmuh le theih i, saduh ka that tawn. 2016 Thanksgiving Zarh cu, Amarillo Chin Christian Church (ACCC) Krihfabu sinah, zarh ka va hmang. November 22-27 tiang ka cam i, ACCC Krihfabu sinah ka hmang i, kai lawm ngaingai. "Nan khua ah zeidah zoh ding a um?" tiah ka hal hna i, "Vailamtah lianpi le Palo Duro Canyon Park zoh ding a um" tiah an ti i, hmuh lai ka ngaih tuk veve hna.

Black Friday cu mi tampi caah dawr kalni asinain kan nih caah cun thil thar zohni asi. ACCC church pastor Rev. James Biak Peng, Pu Sui Kam (Ruth Pa), Parku le Aa Dawt hna he, USA ah a sang bikmi vailamtah pakhat kan va zoh. Chun suimilam 2 in kan i thawh. Pu Sui Kam nih motor a kan mawngh piak i a cungah lawmhnak ka ngei. Hi vailamtah hi, Amarillo a tlawngmi Laimi tampi nih cun an hmuh theu lai.

Hi vailamtah hi, Amarillo in nichuahlei, Amarillo-Oklahoma highway I-40 Lampi cungah a um. Hi lam hi a ding ngaingai. Suimilam pakhat ah meng 75 in mawngh khawhnak hmun tampi a um.

Vailamtahtung umnak hrawng hi a rawn ngaingai. A rawn a kau tuk fawn. Thingkung a tlawm. Ramkung a sangmi deuh lawngte a si. Laa le zeidang eidin cinthlaknak hmun asi. Texas cu a rawn tuk. Khuaruahhar in rawn an kau.  Hi lamkam ah Wind Power in Electric Laknak zong tam taktak a um. Power zeizat remruam dah an chuah hnga ti khi ka ruat pah.

I-40

I-40

Vailamtah hi Groom khua ah a um caah, "Groom Cross" ti zongah an auh. Cozah auhnak taktak cu "The Cross of Our Lord Jesus Christ" ti asi. USA ah a pahnihnak a sang bikmi vailamtahtung asi.

Vailamtah sertu pa hi, Pampa, Texas khuami Steve Thomas le a chungkhar an si. Texas millionaire an si. A fapa, Zack Thomas hi tampi a bawmtu a si. Vailamtah tungtlang vialte hi Pampa, Texas ah thir pehtu minung 250 nih thla 8 chung an peh hnu ah, July 1995 ah vailamtah cu an rak bunh.  Serciami thilri cu Pampa in trcuk lianlian in an rak thiar.

Vailamtah tung hi inn dot 19 tluk (Pe 190) a sang. Vailamtah saknak caah steel pawng 2.5 million (1,250 tons) a dih. Killi ngei in sakmi asi. Thir tampi an hman caah, suimilam pakhat ah meng 140 in a hrangmi thli nih a hrawk kho lai lo ti a si. A chung ah steel tung lianlian an bunh i an sakmi asi i, a fek ngaingai.

Vailamtahtung tuanbia aa thawknak cu hitin asi. Vailamtahtung sertu pa hi, Ballinger, Texas vailamtahtung a hmuh caah a lung a si tuk i, cu ti cun aa thawkmi asi.  A vawlei a hlutu hi a dang Texas mirum a si ve. Hi vailamtahtung nih a dang khuami lungthawhnak a chuahter i Effingham, Illinois ah Nitlaklei ram (America) ah a lian bikmi vailamtahtung an ser ve (Pe 198 a sang i, a kauh hi pe 113 asi).

The Cross of Our Lord Jesus Christ timi vailamtah hi a sang ngaingai i, meng (12) a hlatnak in a lang kho tiah an ti. Kan nih cu I-40 Nichuahlei hawih in kan kal caah, meng 3-5 karlak a hlatnak lawng in kan hei hmuh khawh. A lang cun a fate mi a lo nain, kan naih deuhdeuh a lian deuhdeuh. Kan va phak tik ahcun a lian taktak. Khuaruahhar in a sang i a lianmi vailamtah a rak si.

Vailamtah tungkam ah, a pum (cirle) hawih in Jesuh tuanbia kha milem in an fianter hna. Jesuh an tlaih i an thahnak kong kha, a hram thawk tein dar milem in an piah i Bible cang he an fianter.  Tuanbia pakhat aa thawknak kha Station One tiah min an sak. Station pakhat cio nih sullam an ngei. Bible cang pakhat cio a tangah an tial. Station tampi tiang a um i, thihnak in a thawhthan tiang an piah.

Station 1 thawknak le a donghnak aa tonnak

Jesuh a thihnak zawn Station

Nawlbia Pahra Lungtlap

Vailamtahtung in nichuahlei ah Lungphun dawh taktak pakhat an phun. Cu lungphun in nitlaklei kap lunghmai ahcun Nawlbia Pahra an tial; nichuahlei kap lunghmai ahcun Jesuh Tlangcung Cawnpiaknak kha tling tein an tial. Nawlbia Pahra lei kap cu hman ka thlak khawh nain, Tlangcung Cawnpiaknak lei cu zanlei asi caah  a lang kho ti lo.

Vailamtahtung in motor lampi (I-40) leikap ah, inn pakhat an sak. Cu inn cu pum nawn in an sakmi asi. A chung kan va lut. Christmas Hla dawh taktak an rak chuah i, lung a leng tuk. Hakha Christmas a ka theihter tuk. Saya James zong "Hakha a ka theihter tuk ee" tiah ka ti i, amah zong nih Christmas hla hna a rak phuahnak kong tete, lungleng taktak in a ka ruah ve.

Inn chung ahcun, milem, calendar, bible cauk, hla cauk, post card, hrai, cauk, ball pen le thil phun kip te an zuar. A cheu cu an man a fak taktak. Suaimi hmanthlak pakhat cu $350 asi. Mah nak manfak zong tampi a um men lai. Cuka chung thil an zuarmi zoh tikah, hi vailamtahtung ngeitu hi Roman Catholic an si men lai tiah ka ruat.

Inn cu a pum i, innleng zong a pum ve. Innleng cu chawh a nuam ngai. Innchung ahcun innkhan tampi a um. Innleng a pummi nih a kulhmi a laiva ah, tidil fate an tuah. A cung lei a san deuhnak in tii an luanter i tisor bantuk te asi. Aa dawh ngaingai. Cu tii cu, "Fountain of Living Water" ti asi. "A Nungmi Cerhtii" tinak asi. Nga a um lo. Cuka ahcun hman zong kan i thla hna.

Fountain of Living Water

Vailamtahtung in nitlaklei kap ah ser chawmmi Calvary Tlang a um. Cu ka ahcun Jesuh le adang misual pahnih vailam an khenh chihmi hna milem an um ve. Tlangpar a sannak cem i ca an tialmi cu "Atu hi rili in pe 3,300 sannak ah na um" ti asi. Cucu a taktak asi le si lo ka thei lo. Zeicatiah vailamtahtung a umnak hmun hi a niam ngai i, pe 3,300 cu a sang hnga maw tiah a ka ruahter ngai. Texas hi a niam ngai. A rawnh tuk caah, pe 3,300 tlin awk cu a har ngai.

Calvary Tlangpar ahcun, vailamtahtung lei a hawihmi, dar in an sermi Jesuh milem a um. Cu milem cu "Zanriah hmanung bik (The Last Supper) an ei lio i, Jesuh nih changreu a cheu lio milem" asi.

Calvary Tlang

Calvary Tlang tang ahcun Jesuh Thlan (the Empty Tomb) timi a um. Cu thlan chung ahcun, Jerusalem i Jesuh thlan bantuk tein, Jesuh ruak chiahnak donhhlei an ser. Thlan chungah kan va luh cu, "Jesuh thlan taktak ah hlah maw ka luh" ti awk in thinlung phundang te in a um. Cuka ahcun kan dawng tein pumpek thlacamnak kan ngei hna. Midang zong a zoh duh ve mi an um caah, sau um lo in kan chuak colh. Thlan ka ahcun hman zong kan i thla len hna.

Jesuh Thlan A Lawngmi

Jesuh Thlan in a thlanglei ah museum fate pakhat a um. Cu museum ahcun Jesuh Puan (Shroud of Turin) a lem a um. Cucu vawleicung pumpi ah a ummi a lem pasarih lakah pakhat aa tel ve mi a si. Cu museum ahcun, Shroud of Turin kong zong cu video in an piah peng (Hi kong hi Singapore chuahmi makazine ah ka rak tial bal cang).

Hi vailamtahtung kam ah ca kan rel pah. Hman hna kan i thla i, suimilam pakhat tluk kan um hnu ah Amarillo leiah kan kir than.

Ka chan chungah, hi tiatia vailamtahtung hi ka hmu bal rih lo i ka lunghmuih ngaingai. A rak sertu hna siannak lungput le vawlei hlutu hna siannak lungput hi upat hmaizah awk a tlak taktak.

Vailamtahtung bunhtu hna nih, an i tinhmi cu "Cross ministry" (Vailamtah thawngtha chimnak) timi asi. Hi vailamtahtung kam I-40 hi kum fatin in, minung 10,000,000 lengmang nih an zulh caah, hi vailamtahtung nih hin, kum chiar in minung 10 million sinah thawngtha a chim tinak a si.

Cu thawngtha cu:-

Vailamtah van lam asi
Vailamtah van lam asi
Keimah zulh awk ah lunglawmhnak asi
Vailamtah van lam a si

Cu Thawngtha cu a cheu caah, sullam a ngei lai. A cheu caah sullam zeihmanh a ngei lai lo. Zeicatiah zumhnak a ngeilomi hna caah vailamtah cu papalawng asi. A zummi hna ca lawng ah, "van lam" a rak si.

Van Lam a simi Vailamtah 

Amarillo Lei Ah Kirlei

Kan kirlei cu I-40 kam i a ummi Lapar tampi an cinnak hmun ah motor dirter i, lapar lakah hman kan i thla hna. Parku le Aa Dawt cu an i nuam tuk. Hman zong tampi kan thlak hna. Lapar cu raang phuk in a um i, duh a nung tuk.

Mit cham a simi Cotton Fields

USA ka phanhnak kum 19 asi cang nain, lapar hi atu lawng ka hmuh asi. An cinmi a rak tam tuk hringhran. Seh in an lak hna i, a lachawn lawng bak in ahnu ahcun a chuak.

Hlanlio sal zuat chan ah, thlanglei ramkulh "Confederate States" pawl nih sal luatnakhi an rak duh lo. A ruang cu thlanglei ramkulh pawl ah hin, "Fu le laa cingtu ah sal an rak hman hna caah asi."  USA ah lapar lo ka hmuh bal lo caah ka lung a rak fiang kho lo i, tutan cu ka lung a fiang cang.


Lapar hmun cu an kau tuk. A pawngkam i inn fatete ka hmuh tik hna ah, Mandalay University kan kai lio (1984-91) i, kan rak sak tawnmi THE BEACH BOYS nih an sakmi "Cotton Fields" timi hla ka thei tuk hringhran.

Hi hla te hi, tleicia ka hawitha Saya Bawi Er (Thangzang khua) he kan rak sak tawn. 1997 Tlangkhua ka tlawn lio ah, Salai Uk Lian Thang nih, Mirang hlasak a rak ka fial i, Tlangkhua biakinn chungah hi hla te hi ka rak sak than. An rak i nuam tuk.  Hi Texas Cotton Fields cung i ka dir lio ah, liamcia caan ka hei ruat than hna. Saya Bawi Er le Salai Uk Lian Thang hna ka ruat than hna. Lungthin puan bang an thar than hawi.

Cotton Fields timi hla a ka theihter tuk ee!

Lapar cin in aa cawmi hna innlo

Biafunnak

Texas le Oklahoma hi, Krihfa an tam. Biaknak minung an tamnak hmun asi. Bible an duh ngai caah, "Bible belt" tiah an timi hna an si. Vailamtah zong hi, Jesuh an duh ruangah an tuahmi asi. Uar a um ngai.

Vailamtahtung umnak kan van phanh cu lungthin phundang ngai a si. Kan um chungah, khual zong an tang pah cuahmah hna. A cheu an chuak pah cuahmah. A hlunghlai ngaingai. Kan mah zong hmun tam nawn ah hman kan i thla. Zaan ah pumh than ding kan si caah, tlun taak kan siang lo tuk na tein kan tlung than. Vailamtah umnak hmun hi, a nuam tuk. Krihfami ca ah rel ding bible cang thatha tampi an tial i, thlarau thazaang laknak caah hmunhma remcang ngai asi.

Zanlei sang a van si. Ni zong a van dai pah ziahmah. Thli-hir zong a hung hrang. Nitlaklei ah khuadawm nak mi tete an hung chuak. "Tlung hna u sih" kan ti i, motor ah kan kai hna i, Amarillo lei panh in kan kal thliahmah.

Zoh ka duh ngaimi USA i vailamtahtung lianbik pahnihnak, ka hmuh caah lunglawmhnak in ka khat. Ka tlun pah ah khua ka ruat.

Moses nih a tarmi "Dar-rul kha a zummi lawng nih an zoh i, an caah sullam le thawnnak a rak ngei. A zumlomi nih cun an zoh lo i, an caah sullam a ngei lo i, thawnnak zong a ngei lo."

"Hi vailamtahtung hi minung zeizat nih dah zumhnak in an zoh i an caah sullam le power a ngeih cang hnga? Minung zeizat nih dah zumhnak lo in an zoh i, an ca ah steel thir tung a dirmi sawhsawh pi asi hnga i, sullam zeihmanh a ngeih hnga lo?" timi ruat bu in....................kan motor zong cu Amarillo lei ah a liam thliahmah im vailamtahtung pi zong cu duh sah tein kan mit in a lo ziahmah ve!!

                  ---------------------------------------------------------------------------
Chinchiah

1. " The emptytomb" http://www.roadsideamerica.com/story

2. A Satu tuanbia vialte hi ka ah zoh khawh asi. http://www.crossministries.net/ 

3. The Beach Boys sakmi Cotton Fields timi hla cu hika Youtube ah a um. https://www.youtube.com/watch?v=Cd4S8FGoEJU

Calvary Tlang cungah

Calvary Tlang Cungah

Cotton Field cungah Aa Dawt le Parku

Cotton Field cungah kan nau le he

University kan kai lio a ka theihter tuk mi Cotton Field

Ka hawipa a ka theihter tukmi Cotton Field

Palo Dura Canyon State Park Hmanthlak

Palo Duro Canyon State Park

Palo Duro Canyon State Park cu, Amarillo khua in a thlanglei meng 36.6 a hlatnak ah a um. I-27 South in kal i, TX-217 E ah pial asi. Cu hnu ah minutes 15 hrawng kal ah, Park cu phanh asi.

Hi park hi July 4, 1934 ah an rak on hmasat. Acre 29,182 a kau. Palo Duro Canyon hi tlangthluan saupi asi. Hi ka hmun hi Canyon lungpang a chaklei kam a donghnak ah a ummi asi.

The Civilian Conservation Corps timi nih 1930 hnu deuh ah, atu lio inn ummi hna le lam hna hi, riantuantu ca le park zohmi mileng caah an rak sak hna. Museum zong a um i thilri zong an zuar. Khawn maw ka ahcun riahnak inn tete zong an um.

Canyon hi meng 120 a sau i meng 20 tluk a kau. A thuhnak bik cu pe 800 a thuk. A sannak bik tlangpar cu rili in pe 3,500 a sang. Palo Duro Canyon hi USA ah a pahnihnak a lian bikmi canyon asi tiah an ti tawn.

A lianbik mi canyon cu the Grand Canyon asi i meng 277 a sau i meng 18 a kau i, pe 6,000 a thuk. Hi hmun hna hi, zeitik tal ah ka phan kho ve te hnga maw? Phanh ka duh ngaingaimi hmunhma asi i, phanhnak khawhnak caan tha Pathian nih ka pe te ko seh ti zong ka saduhthahnak asi.

Palo Duro Canyon hi, tlangcung vawlei kha tii nih a horh i, meng 120 a saumi Prairie Dog Town Fork of the Red River timi "thetse tiva"  ah vawlei ne a tlakter i, tlangcung vawlei tii nih duhsah tein a ziah lengmangmi ruangh a chuakmi asi. Ruah tii nih canhyon vawlei kha duhsah tein a horh i a ne ah a tlakter caah a chuakmi canyon asi.

Tuanlio Spanich Khuaram kawltu (explorers) hna nih an rak hmuh hmasat i, "Palo Duro" tiah Spanish min an rak sak. Asullam cu cuka i an hmuhmi thing tampi a hakmi a keumi kha an auhnak asi i, "thing hak" timi sullam a si.

Palo Duro Canyon ah hin minung an umnak hi kum 12,000 tluk asi cang. Hlanlio a rak um hmasami hna cu a kenkip ah a rak vakvaimi miphun an si. Bison sia, mammoth le a dang saram lianlian kha an thah hna i, cuticun an rak i cawm.

Cu hnu ah Apache Indians miphun pawl an rak um. Cu hna cu Comanche le Kiowa Indians miphun pawl nih an rolh hna i, cu miphun hna cu 1874 tiang an rak um. Indian miphun ram a rak si.

Cu lio caan ah cuka ummi Indians pawl cu, Oklahoma ah dawi viar ding in, Col. Ranald Mackenzie cu an rak thlah. Col. Ranald Mackenzie le rakapbu 4th Calvary hna nih Indian pawl rang 1,400 hi an rak tlaih khawh. Rang tha bikbik a cheu kha an rak i lak hna i, a tangmi paoh cu Tule Canyon timi lungpang ah an rak thah dih hna. Native American pawl cu thilri phurhnak le umkalnak an ngeih ti lo caah, raal an rak sung i, an ram cu ramdangmi nih an rak chuh hna. Okalahoma leiah an rak dawi dih hna.

1876 ah Charles Goodright cu hi Palo Duro canyon ah a rak lut i JA Ranch timi satil inn a rak sak i, satil zuat a rak thawk.  Cuka ahcun satil 100,000 a rak zuat. Goodright nih cu satil zuatnak cu 1890 tiang a rak hman. Cu satil zuatnak cu a cheukhat cu nihin ni tiang an hmun ko rih. Hi hmun hi saram zuatnak hmunhma ah a rem tuk caah, kan kalnak lamkam zong hi caw le rang tampi an um hna.

Zohnuam (Attractions)

Hi hmun hi hmunhma dawh le nuam,"Len cim lo hmunhma" pakhat asi i, kokek khuaruahhar thil zoh duhmi ca paoh ah, len a phu mi hmunhma asi. Zei miphun paoh nih uar dingmi hmun asi. A phanmi caah cun lung aa lawm lai i, ngaichihnak a um lai lo. Ngaknu tlangval hna lennak caah hmun nuam taktak asi. Tlun taak sian ding in a um lo.

Hi hmun hi thingram aa dang ngai. Saram le rul phunphai zong an sining aa dang ngai. A vawlei muihmai le rawng zoh tik ah, Geology, Botany le Zoology cawngmi scientist pawl caah research tuahnak a rem ngaingaimi hmunhma asi.

Hi hmun ah hin kum 12,000 tluk minung an um cang ti asi. Hlanlio Indian miphun an rak umnak hmun asi caah, tuanbia hlathlai duhmi ca zongah zoh phu asi. Hlaphuah thiammi, catial thiammi, thil thar hmuh duhmi le thil hlat-hlai huammi hna caah, zohphu taktakmi hmunhma asi i, Laimi mino tampi nih kal le zoh ding tlak asi.

ACCC Krihfabu dawtnak thawng in ka hmuh khawh ve caah ka lawm ngaingai. Hmuh ka rak duh tukmi hmunhma pakhat ka hmuh caah, ka chunmang pakhat a tling. Ka lawmh lawng siloin ka lunghmuih. ACCC Krihfabu dawtnak ka philh kho lai lo.

Luhnak Gate Asi

Atanglei hmanthlak vialte hi park chung i aa dawhnak tete ka thlakmi an si

Khi thlangphei phah tha te hrawn khi caak a um tuk!

Hi hmun ah chawh len ka duh nain caan a um ti lo!

Khi thlangthluan te hrawn khi ka caak tuk!

Tlangpar ummi museum asi

Khi tlangkhi hrawn ka duh ngai nain!

A ka kalpitu ACCC Mino 

Mah hi hrengkung phunkhat asi

Khi tlang-zum te khi kai ka caak tuk

Hrawn a nuam ngai dingmi tlang pheiphah tha khi

Umkalnak lam piahnak catar

Geologist caah hlat ding a dong lo

Geologist caah hlat hlat nuam dingmi vawlei asi

Khi lungcung dir zong caak a um ngai

Zeitluk in dah hi tlang hi hrawn a nuamh hnga?

Pathian sermi vawlei hi zeitluk in dah aa dawh?

Laitlang zong hitin lamtha cawh kan herh

------------------------------------------------------------

Lawmhnak Biatawi

November 26, 2016 ah Amerillo Chin Christian Church (ACCC) chairman Pu Duh Hnin le ACCC Mino hna nih Palo Duro Canyon State Park cu an ka zohpi. Cu kan len lio ah, hi hmanthlak viale hi ka thlakmi an si. ACCC mino le Pu Duh Hnin cungah ka lawm ngaingai. Bawipa nih thluachuahnak pe ko hna seh. Hi hmanthlak hi a duhmi paoh nih zalawng tein copy tuah khawh asi.